mei12
De weg van wens naar werkelijkheid is ook een worsteling - Deel II
Het lijkt inmiddels een eeuwigheid geleden, maar iets meer dan een jaar terug zat ik samen met m'n gezin op Bali te genieten van al het moois dat de wereld ons te bieden heeft. Op die reis schreef ik over de reis die ik gemaakt heb om te komen waar ik nu ben.
Hoe anders ziet de wereld er met de intrede van het Corona-virus er een jaar later uit? Het heeft nog maar eens duidelijk gemaakt dat verandering de enige constante is. Het idee van de maakbare wereld en onze controle daarop heeft (gelukkig...?) een flinke knauw gekregen. Op zoveel vlakken is het leven zo plotseling schijnbaar eindeloos complexer geworden. En toch is het nog net zo eenvoudig als het toen was. Ook nu nog namelijk, is de weg van wens naar werkelijkheid ook een worsteling.
Laat me jullie meenemen naar hoe het op dit moment gaat bij ons thuis (overigens zitten we as we speak in de volgende verandering naar een nieuwe status quo aangezien Fenna en Indy weer naar school en de kinderdagopvang gaan...). Want daar was het toch wel even wennen, het wegvallen van de zo door mijn (over)(groot)moeder geprezen rust, reinheid en regelmaat. De eerste twee weken van de lockdown stoeiden Margo en ik nogal met de zorg voor onze kinderen, en de combinatie daarvan met onze agenda's. Ineens moesten we het rooien zonder de hulp van oma en opa's. En Fenna en Indy hadden zo hun eigen problemen, probeer thuis maar eens te spelen als je ouders er de hele tijd doorheen werken... (gepikt van en dus met dank aan Loesje).
Gaandeweg ontstond er een structuur die betrekkelijk eenvoudig was. Eén van ons moet simpelweg altijd thuis zijn. Vast onderdeel van die structuur is dat de kinderen tussen de middag altijd even op de bank tot rust kunnen komen (lees: papa en mama vinden het toch ook wel erg lekker om dan een uurtje op de bank te liggen) met een filmpje. Zo heb ik de afgelopen weken onder meer Frozen 1 & 2 eindeloos vaak voorbij zien komen, maar ook Pocahontas, A Bug's Life, The Good Dinosaur en Shrek 1 t/m 27. En ik moet jullie eerlijk zeggen, ik kijk maar wat graag mee. En zag ineens een patroon. Die van de reis van de held(in). Die gaat over de weg van de mens. Vele sprookjes, mythologieën, toneelstukken, opera's, films en verhalen vertellen over deze weg in de vorm van de reis van de held(in).
Als je goed kijkt, zijn er altijd een aantal stappen te herkennen in zulke verhalen:
- Er was eens... Hier ben je je nog onbewust van je incompetentie. Je hebt nog geen notie van het feit dat je iets wilt leren, dat iets je in de weg zit, dat iets niet in orde is. Zo spelen Anna & Elsa (uit Frozen) nog nietsvermoedend met elkaar in het kasteel van hun ouders, de koning en de koningin van Arendelle. In het model van de leerfasen van Maslow ben je hier nog onbewust onbekwaam.
- Op weg de wereld in. Hier word je je bewust van je incompetentie, iets is niet (meer) in de haak. In het sprookje begint de onbekende reis, Elsa hoort als enige in de verte een zingende stem die haar roept.
- De kink... verdwalen. De vanzelfsprekendheid is nu weg, je kunt niet meer vertrouwen op je oude competenties, er bestaat een verlangen tot verandering en er is geen weg meer terug. In het model van de leerfasen van Maslow ben je nu bewust onbekwaam. In mijn persoonlijke zoektocht was dit bijvoorbeeld het moment dat ik me realiseerde dat het vak van consultant me niet (meer) paste, het moment dat ik verder moest....maar nog lang niet over de angst heen was om voor mezelf te beginnen als coach. In Frozen gaat Elsa schoorvoetend op pad, onwetend van wat haar allemaal nog te wachten staat....want als ze dat wist, zou ze misschien ook wel niet gaan.
- De bodem van de put. Hier zit je in de put, je bent je bewust van de noodzaak en de diepte van het leren. Het masker dat zo lang als pleister, als tweede huid op de wond heeft gelegen, is losgetrokken. De rauwe pijn van het gemis wordt waargenomen. In mijn eigen specifieke geval heeft het maanden, zo niet jaren geduurd voordat ik over de angst heen was voor mezelf te beginnen. Dat moment heb ik (gevoelsmatig) eindeloos lang voor me uitgeschoven en zelfs toen ik was gestart werd ik nog vergezeld door die angst. En toch voelde en wist ik ergens dat het niet anders kon. 'Risico's nemen brengt angst met zich mee, maar geen risico's nemen betekent jezelf verliezen. En risico nemen in de meest verheven vorm, betekent juist je bewust zijn van jezelf,' aldus filosoof Sören Kierkegaard.
- Hulp van buitenaf. In Maslow's model is dit de fase waarin je bewust bekwaam wordt. Opeens weet je de oplossing van het raadsel, je verstaat de tekens. De taak en de helpende hand zijn aangenomen en er komt licht in de zaak. In sprookjes is dit het moment dat er een raadgever in beeld komt, bijvoorbeeld in de vorm van een wijze. In de film Frozen wordt Elsa onder meer geholpen door pratende sneeuwpop Olaf, een rendier en een oppertrol.
- De terugkeer. Hier pendel je heen en weer tussen bewust en onbewust bekwaam, je glijdt zo nu en dan weer terug in 'oud gedrag.' Deze fase vraagt dan ook om discipline, om oefening en om herhaling. Blij met de nieuwverworven vaardigheid heb je niet veel zin meer om de pijn opnieuw te voelen. Toch is het juist nu belangrijk om door te zetten. Want 'in de wond zit ook het wonder.' Als ik weer kijk naar mijn eigen weg, dan is dit het eerste jaar geweest waarin ik bezig was Ruimte voor Meer in de wereld te zetten. Keihard werken en nog niet het resultaat zien dat je zo graag wenst. Sterker nog, zo nu en dan jezelf afvragen of dit nou wel de meest verstandige keuze is geweest....en toch heb ik (gelukkig!) doorgezet.
- Wijsheid. Hetcgeleerde is geïntegreerd en tot alle lagen van je wezen doorgedrongen, je kunt ermee spelen en het toepassen in verschillende contexten. In het sprookje is dit de fase van 'en ze leefden nog lang en gelukkig.' In mijn persoonlijke verhaal zijn dit de afgelopen jaren geweest waarin ik naar hartenlust heb kunnen werken en wat getuige de wachtlijst die ik al sinds tijden heb, ook gewaardeerd werd door de cliënt....
....en toen was daar het Corona-virus. Die de status quo weer heeft opgeschud en misschien wel maakt dat er een nieuwe reis van de held volgt. Ik kijk er naar uit, ook al zal het ongetwijfeld ook weer een worsteling worden. Om met de woorden van Joseph Campbell, de ontdekker van de reis van de held, te spreken: daar waar je struikelt, daar ligt je schat.
Mocht je je eigen reis hierin herkennen, en mocht je het op dit moment om welke reden dan ook niet zien zitten, bedenk jezelf dan: er is altijd een volgende stap in het verhaal. Dat wordt ook duidelijk uit het onderstaande gedicht, wat deze reis beeldend weergeeft.
Ik loop door een straat.
Er is een diep gat in het trottoir.
Ik val erin.
Ik ben verloren....ik ben radeloos.
Het is mijn schuld niet.
Het duurt eeuwig om een uitweg te vinden.
Ik loop door dezelfde straat.
Er is een diep gat in het trottoir.
Ik doe alsof ik het niet zie.
Ik val er weer in.
Ik kan niet geloven dat ik op dezelfde plek ben.
Maar het is mijn schuld niet.
Het duurt nog lang voordat ik eruit ben.
Ik loop door dezelfde straat.
Er is een diep gat in het trottoir.
Ik zie dat het er is.
Ik val er weer in....het is een gewoonte.
Mijn ogen zijn open.
Ik weet waar ik ben.
Het is mijn schuld.
Ik kom er direct uit.
Ik loop door dezelfde straat.
Er is een diep gat in het trottoir.
Ik loop eromheen.
Ik loop door een andere straat.
PS: ik had dit stuk niet kunnen schrijven zonder te beschikken over de bijbel van mijn opleidingsinstituut Phoenix, 'Passe-partout'.
Joris Groenendijk